Það er kominn tími til að finna diplómatíska lausn til að binda enda á innrás Rússa í Úkraínu, innan um merki um von um að hægt sé að taka framförum til að binda enda á „ósigrandi“ og „óverjandi“ stríð, sagði aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna á þriðjudag. António Guterres greindi blaðamönnum frá þessu fyrir utan öryggisráðið í New York.
‘Nóg komið á borðið’
Hann sagði að það væri „nóg á borðinu“ fyrir tafarlaust vopnahlé og upphaf alvarlegra viðræðna til að stöðva slátrun í úkraínskum borgum eins og Mariupol.
„Þetta stríð er ósigrandi,“ sagði hann í sterkum skilaboðum til rússneskra yfirvalda. „Fyrr eða síðar verður að færa sig frá vígvellinum að friðarborðinu. Það er óhjákvæmilegt.
Spurningin er bara, hversu mörg mannslíf þurfa að týnast?
Hversu margar sprengjur þurfa að falla? Hversu margar fleiri borgir líkt og Mariupol þarf að eyðileggja? Hversu margir Úkraínumenn og Rússar verða drepnir til viðbótar áður en allir gera sér grein fyrir því að í þessu stríði er enginn sigurvegari, heldur er aðeins um tap að ræða?’
Að halda áfram bardaganum sagði Guterres vera „siðferðilega óásættanlegt, pólitískt óverjandi og hernaðarlega óskynsamlegt“.
‘Hræðilegar þjáningar manna’
Hann minnti á að mánuður væri liðinn frá því að Rússar hófu innrás sína, sem væri í bága við sáttmála Sameinuðu þjóðanna, eftir margra mánaða hernaðaruppbyggingu. Síðan þá hefur það valdið „skelfilegum þjáningum og eyðileggingu manna í borgum, bæjum og þorpum. Kerfisbundnar sprengjuárásir sem hrjáðu óbreytta borgara. Sprengjuárásir á sjúkrahús, skóla, íbúðarhús og skýli.“
En raunveruleikinn fyrir Rússland, bætti hann við, er að „stríðið er ekki að fara neitt, hratt. Í meira en tvær vikur hefur Mariupol verið umkringd rússneska hernum með sprengjuárásum og skothríðum. Fyrir hvað? Jafnvel þótt Mariupol falli,“ varaði hann við, „að þá er ekki hægt að sigra Úkraínu með borg við borg, götu við götu, hús við hús.”
Hann sagði jafnframt að eina niðurstaðan yrði væri enn meiri þjáning.
„Kominn tími til að binda enda á þetta fáránlega stríð“
„Úkraínska þjóðin er í lifandi helvíti – og um allan heim má sjá afleiðingar innrásarinnar með himinháu verði á mat, orku og áburði sem ógnar því að það spíralist í hnattræna hungurkreppu,“ bætti aðalframkvæmdastjórinn við.
Hann ítrekaði áhyggjur sínar af þróunarlöndum sem – eftir aðeins mánuð af hrottalegum átökum í landi sem framleiðir helstu korntegundir brauðkörfunnar og eru nú þegar að kafna undir byrði COVID-19 og ófullnægjandi fjármögnunar – væru þegar farin að finna fyrir efnahagslegu áfalli um allan heim.
„Það sem ég sagði í þessu ræðupúlti fyrir tæpum mánuði ætti að vera enn augljósara í dag. Það er kominn tími til að stöðva bardagann og gefa frið tækifæri. Það er kominn tími til að binda enda á þetta fáránlega stríð.“
Fjöldi flóttafólks farinn yfir 3,5 milljónir
Fleiri en 3,5 milljónir flóttamanna hafa flúið land, að sögn mannúðarsamtaka Sameinuðu þjóðanna á þriðjudag, þar sem vitnað er í gríðarlegar þarfir meðal nýbúa.
„Þetta er í raun annar hörmulegur áfangi fyrir íbúa Úkraínu og því hefur verið náð á tæplega einum mánuði,“ segir Matthew Saltmarsh, talsmaður Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna, UNHCR.
Paloma Cuchi, fulltrúi Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar (WHO) staðfesti gögn Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna í Póllandi og sagði að nágranni Úkraínu hefði tekið á móti „um tveimur milljónum manna, en um 61 prósent flóttamannanna eru í Póllandi“.
Um tveir þriðju þeirra sögðust vilja vera áfram í Póllandi „vegna þess að það er nálægt heimilinu og þeir eru að hugsa um að fara aftur ef aðstæður leyfa“.
Í kjölfar fregna um að skotárásir Rússa hafi haldið áfram að beinast að byggðum svæðum innan Úkraínu staðfestu nýjustu upplýsingar WHO 62 árásir á heilbrigðisþjónustu innan Úkraínu frá því að rússneskar hersveitir réðust inn þann 24. Febrúar síðastliðinn.
Langvarandi heilsufarsþarfir
„Eins og við er að búast er aðgangur að heilbrigðisþjónustu í Úkraínu mjög takmarkaður,“ sagði Dr. Cuchi. „Og ofan á það eru flóttamenn að koma úr löngu, erfiðu og hættulegu ferðalagi, þar til þeir koma að landamærum Póllands. Börn ferðast dögum saman án viðeigandi matar, án vatns. Þau eru þreytt og hafa áhyggjur.“
Margir flóttamenn hafa einnig langvarandi heilbrigðisþarfir sem krefjast tafarlausrar aðstoðar, þar sem ekki er lengur hægt að meðhöndla þá innan Úkraínu.
„Það er gríðarlegur fjöldi eldri flóttamanna sem hafa verið án nauðsynlegra lyfja dögum saman, fólk með sykursýki, vandamál með blóðþrýsting ásamt öðrum heilsufarsvandamálum og auðvitað erum við með þungaðar konur, sem eru án fæðingarhjálpar.“
Andleg áföll
Fyrstu áætlanir Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar benda til þess að stríðið hafi skilið eftir sig um 500.000 flóttamenn með geðraskanir og um 30.000 með alvarlegar geðraskanir, byggt á reynslu af öðrum átakaaðstæðum.
Innan Úkraínu, þar sem um 6,5 milljónir manna hafa verið á vergangi innanlands, svaraði Flóttamannastofnun SÞ áhyggjum af því að óbreyttir borgarar frá Mariupol hefðu verið fluttir til Rússlands gegn vilja þeirra.
„Auðvitað erum við meðvituð um þessar fregnir, en við erum ekki í aðstöðu til að staðfesta neitt. Það sem við myndum segja er að allir flutningar, hreyfing fólks, yrðu að vera gerðar af fúsum og frjálsum vilja hvers og eins og með reisn. Flóttamannastofnun SÞ hefur ekki tekið þátt í neinum samningaviðræðum um örugga leið fyrir óbreytta borgara.“ sagði talsmaðurinn Matthew Saltmarsh.