Alþjóðadagur SÞ gegn kynbundnu ofbeldi

Þann 25. Nóvember var Alþjóðadagur Sameinuðu þjóðanna gegn kynbundnu ofbeldi. Sá dagur markar einnig upphaf 16 daga átaks sem ætlað er að vekja athygli á því kynbundna ofbeldi sem konur og stúlkur um allan heim verða fyrir daglega. Hið alþjóðlega átak er drifið áfram af Women’s Global Leadership Institute og fjölda samtaka sem berjast fyrir réttindum kvenna og stúlkna en yfirskrift átaksins er “Orange the world: End violence against women now!”.

Heimsfaraldur ofbeldis og COVID-19

Öðruvísi heimsfaraldur geisaði fyrir COVID-19: ofbeldi gegn konum, sem hafði áhrif á að minnsta kosti 1 af 3 kvenna og stúlkna. En frá fyrstu mánuðum COVID-lokana, sáu kvennasamtök gífurlega aukningu í fjölda tilkynninga um ofbeldi gegn konum.

Nú, í nýrri skýrslu UN Women þar sem gögnum var safnað frá 13 löndum hefur alvarleiki vandans verið staðfestur. Helstu niðurstöður sýna að:

  1. Tölur eru mismunandi milli landa og svæða en í heildina hefur heimsfaraldurinn aukið reynslu kvenna á ofbeldi og minnkað öryggis tilfinningu þeirra.
  2. Ofbeldi gagnvart konur hefur gríðarlega mikil áhrif á geðheilsu þeirra.
  3. Félagslegir þættir gegna stóru hlutverki í reynslu kvenna af ofbeldi.
  4. Aldur er engin hindrun þegar kemur að ofbeldi gegn konum.
  5. Sérstaklega í aðstæðum heimilisofbeldis, leita konur síður utanaðkomandi aðstoðar.

 

Handbók fyrir fjölmiðlafólk

Í tilefni alþjóðadagsins árið 2019 gaf fastanefnd Kanada í UNESCO ásamt stuðningi frá kanadísku framkvæmdastjórninni fyrir UNESCO út útgáfu handbókarinnar “Reporting on Violence against Women and Girls: a Handbook for Journalists”.

Handbókin er hugsuð út frá ramma UNESCO sem meðal annars hefur það hlutverk að efla fjölmiðlaþróun, fjölmiðlakennslu og jafnrétti í fjölmiðlum. Handbókin er úrræði fyrir fjölmiðlafólk um allan heim sem ætluð er til þess að örva hugleiðingar um núverandi skýrslugerðir, veita upplýsingar og efla og bæta siðferðislega umfjöllun um kynbundið ofbeldi.

Blaðamennska sem þjónar almannahagsmunum er nauðsynleg í baráttunni gegn ofbeldi gegn konum og stúlkum. Þó svo að umfjöllun hafi batnað undanfarin ár sýnir þó núverandi fréttaflutningur um kynbundið ofbeldi að enn sé langt í að hann nái að vera lýsandi í umfangi og dýpt á því sem má lýsa sem alþjóðlegum en þöglum faraldri. Of oft er ofbeldi gegn konum og stúlkum, ef yfirhöfuð er greint frá því, sett til hliðar eða talað um sem fjölskyldumál eða persónuleg mál sem ekki eigi heima í fjölmiðlum, sem grefur þá um leið undan alvarleika þess og sýnir ekki ástandið eins og það er, sem er svo sannarlega áhættumál fyrir almannahagsmuni og þarf að tala um opinberlega.

Handbókin gefur fjölmiðlafólki bæði tillögur og dæmi um góða starfshætti þegar kemur að því að fjalla um þetta mikilvæga málefni en einnig er henni ætlað að hjálpa og takast betur á við þann vanda sem blaðamenn og fjölmiðlafólk stendur frammi fyrir þegar þau greina frá kynbundnum málum.

Nú sem fyrr er málefnið enn brýnna og mikilvægi þess að fjalla um kynbundið ofbeldi gríðarlegt.

Fjölbreyttar raddir – sögur kvenna í blaðamennsku

Þetta árið, styður UNESCO útgáfu ritgerðarsafns eftir Irene Khan sem fjallar um sögur ellefu kvenblaðamanna frá tíu löndum. Sögurnar eru ætlaðar til að vekja athygli á því kynbundna ofbeldi sem kvenblaðamenn verða fyrir og varpa ljósi á nauðsyn þess að blaðamennska endurspegli fjölbreyttar raddir og hversu miklu meira milliverk þurfi að vinna til þess að takast að fullu á við áframhaldandi mismunun kvenkyns blaðamanna, sérstaklega þeirra sem eru í jaðarsettum hópum.

 

16 dagar gegn kynbundnu ofbeldi á samfélagsmiðlum

Hægt er að fylgjast með átakinu  á samfélagsmiðlum undir myllumerkinu #16days, twittersíðu átaksins og á heimasíðu CWGL. 

Heimsmarkmiðin – 5. Jafnrétti kynjanna

Að jafnrétti kynjanna verði tryggt og völd allra kvenna og stúlkna efld

Nú þegar maímánuður er genginn í garð kynnum við þema mánaðarins, sem er heimsmarkmið 5 – Jafnrétti kynjanna.

Við höldum áfram að kynnast heimsmarkmiðunum betur í gegnum þema hvers mánaðar. Í hverjum mánuðme út árið verður birt grein um eitt af heimsmarkmiðunum, ítarefni, upplýsingagjöf, kynningu og fræðslu hvernig einstaklingar, fyrirtæki, stofnanir, félagasamtök og bæjarfélög geta unnið að heimsmarkmiðunum og lagt sitt að mörkum til sjálfbærrar þróunar.

Hvaða tækifæri eru fólgin í heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna? Hvernig er hægt að innleiða þau í framtíðarstefnu og starfsemi?

Með samstilltu alþjóðlegu átaki þar sem allir leggjast á árar getum við friðmælst við okkur sjálf og náttúruna, tekist á við loftslags-umhverfisbreytingar, efnahagslegt ástand og félagslegar áskoranir.

Óhætt er að að fullyrða að ef þjóðum heims tekst að ná markmiðunum innan gildistíma áætlunarinnar, þá mun líf allra og umhverfi hafa batnað til mikilla muna en það þarf alla til og samvinnu yfir öll mörk og mæri svo að það verði mögulegt.

5. Jafnrétti kynjanna

Jafnrétti kynjanna og bætt staða kvenna og stúlkna er lykilatriði í vegferðinni að markmiðum sjálfbærrar þróunar. Konur eru helmingur heimsbyggðar nauðsynlegt er að raddir þeirra fái hljómgrunn, það er grunnforsenda fyrir því hinum 16 heimsmarkmiðunum verðme náð. Því er mikilvægt að tryggja aukna þátttöku og tækifæri kvenna á öllum sviðum samfélagsins. Kynjaójöfnuður heldur ekki einungis aftur af konum, heldur mannkyninu í heild.

Kynjamismunun er rótgróin í öllum samfélögum heimsins. Á hverjum degi þurfa konur að þola ofbeldi og ójöfnuð, skort á atvinnutækifærum og lægri laun en karlmenn, hljóta hvorki menntun né heilbrigðisþjónustu og fá hvorki sæti við samningaborðið né koma að ákvarðanatökum. 

Í skýrslu Mannfjöldastofnunar Sameinuðu þjóðanna (UNFPA) sem gefin var út í seinasta mánuðme kemur t.a.m. fram að því sem næst helmingur kvenna, í 57 ríkjum heims, hefur ekki vald til þess að taka ákvarðanir um eigin heilsu, getnaðarvarnir eða kynlíf. Staða kvenna hefur versnað á tímum kórónuveirufaraldursins og aldrei hafa jafn margar konur staðið frammi fyrir ógn af kynbundnu ofbeldi og skaðlegum siðum eins og snemmbúnu hjónabandi.

Nauðsynlegt er að breyta þessu. Við þurfum að efla réttindi kvenna, þátttöku þeirra í stjórnmálum, efnahagslegt sjálfstæðme og stuðla að afnámi ofbeldis gegn konum og stúlkum.

 

Áhrif Covid-19

„Segja má að Covid-19 kreppa hafi konuandlit” sagði António Guterres, aðalritari Sameinuðu þjóðanna, í tilefni alþjóðlegs baráttudags kvenna þann 8. mars s.l. 

Nú þegar er ljóst að Covid-19 heimsfaraldurinn hefur hægt enn frekar á vinnu aðildarríkja að því að ná fimmta heimsmarkmiðinu því merkja má töluvert bakslag í jafnréttismálum. Faraldurinn hefur verið olía á eld samhliða faraldurs kynbundins ofbeldis. Mikill vöxtur hefur hlaupið í heimilisofbeldi, mansal, kynferðislega misnotkun, barnahjónabönd og ótímabærar þunganir ungra stúlkna.

Tilkynningum um kynbundið ofbeldi gegn konum hefur fjölgað gríðarlega síða heimsfaraldurinn braust út og ljóst er að faraldurinn hefur aukið á þrálátan og djúpstæðan ójöfnuð sem konur og stúlkur glíma við. Hann hefur þurrkað út árangur sem náðst hefur á mörgum árum í átt til jafnréttis kynjanna.

Konur eru 24% líklegri en karlar til að missa vinnuna og verða fyrir tekjuhruni. Kynbundinn launamunur sem var verulegur fyrir, hefur enn aukist. Jafnframt hefur ógreidd umönnun aukist verulega í ljósi fyrirskipana um að halda sig heima og skólalokanna, og leggst þessi vinna í miklum mæli á konur. Greining félagsins Femínísk fjármál á efnahagsaðgerðum íslenskra stjórnvalda í Covid-19 gefur til kynna að konur, þar af mikill fjöldi erlendra kvenna, sem störfuðu í ferðaþjónustu og tengdum þjónustugreinum séu meðal þeirra sem hafa orðmeð fyrir hvað verst úti fjárhagslega og að úrræði stjórnvalda hafi ekki náð til þessara hópa til jafns við aðra.

Rannsóknir sýna einnig að faraldurinn muni á heimsvísu þrýsta 47 milljónum kvenna og stúlkna til viðbótar í sárafátækt svo í heildina munu 435 milljónir kvenna og stúlkna lifa í sárafátækt 2021, þ.e. 13% kvenþjóðar heimsins.

Fjarnám og lokun skóla vegna Covid-19 kann jafnframt að grafa undan áratuga framþróun að auknu jafnrétti kynjanna þegar kemur að menntun, en óttast er að milljónir stúlkna fáme ekki tækifæri til að snúa aftur til skóla eftir heimsfaraldurinn. Fyrir margar stúlkur er skólinn ekki aðeins lykill að betri framtíð heldur líflína. Um alla heim eykst hætta á barneignum á unglingsaldri, þvinguðum hjónaböndum auk ofbeldis, og allt er þetta samtengt skólalokunum og dvínandi tækifærum stúlkna til menntunar.

Nauðsynlegt er að takast á við þetta stóra vandamál og bæta framtíðina. Endurreisnin að loknum faraldrinum gefur okkur tækifæri til að marka nýja og jafnari braut. Stuðnings- og hvata-áætlunum stjórnvalda ber að beinast sérstaklega að konum og stúlkum, þar á meðal með því að auka fjárfestingu í innviðum umönnunar. Formlega hagkerfið virkar eingöngu vegna þess að það er niðurgreitt í krafti ógreiddrar vinnu kvenna við umönnun.

 

Staðan á Íslandi

Vægi jafnréttismála hefur aukist verulega á alþjóðavettvangi undanfarin ár og er litið til Íslands sem fyrirmyndar hvað varðar löggjöf og þróun málaflokksins á heimsvísu. Í nýjustu skýrslu Alþjóðaefnahagsráðsins (e. World Economic Forum), sem birt var í mars 2021, kemur fram að jafnrétti kynja er hvergi meira en á Íslandi miðað við aðferðafræðme ráðsins. Ísland vermir fyrsta sæti listans, sem telur 156 lönd, tólfta árið í röð. Þrátt fyrir að Ísland sé langt komið í baráttunni fyrir jafnrétti kynjanna eigum við þó enn langt í land með að útrýma kynjaójafnvægi hér á landi. 

Jafnrétti kynjanna er mikilvægt mannréttindamál og jafnframt forsenda friðar, framfara og þróunar. Lagalegt jafnrétti íslenskra kvenna er meira en víða annars staðar í heiminum, bæðme þegar litið er til sögulegra áfanga í jafnréttisbaráttunni og með hliðsjón af mælikvörðum Alþjóðaefnahagsráðsins. Fyrstu íslensku heildarlögin um jafnan rétt og stöðu kynjanna voru sett árið 1976. Var þá mótuð opinber stefna í jafnréttismálum og Jafnréttisráð sett á stofn til að framfylgja lögunum. Nú að 45 árum liðnum er ljóst að kynferðme virðist enn hefta frelsi einstaklinga og að gera þurfi betur á mörgum sviðum.

Kynbundið ofbeldi er viðvarandi vandamál og nauðsynlegt er að leggja áherslu á verkefni sem hafa að markmiðme að uppræta það. Kynbundið ofbeldi er eitt stærsta lýðheilsuvandamál íslensks samfélags en afleiðingar þess fyrir hvert samfélag eru í senn efnahagslegar, pólitískar, félags- og heilsufarslegar. 

Mikilvægt er að íslensk stjórnvöld hafi aukið kynjajafnrétti að leiðarljósi í allri sinni stefnumótun og löggjöf. Með því stuðli stjórnvöld að því að koma á og viðhalda jafnrétti og jöfnum tækifærum allra kynja og jafna þannig stöðu kynjanna á öllum sviðum samfélagsins. Nauðsynlegt er að efla forvarnir og baráttu gegn ofbeldi gegn konum og stúlkum.

Efla verður réttindi brotaþola og skyldur opinberra aðila til að vernda og aðstoða konur sem verða fyrir ofbeldi, fræða almenning, stjórnvöld og fagaðila, sinna forvörnum gegn ofbeldi og bjóða ofbeldismönnum úrræðme og meðferð. Hér þarf sérstaklega að líta til aðstæðna og þarfa hópa kvenna sem eru sérstaklega berskjaldaðir fyrir ofbeldi af öllu tagi, s.s. fatlaðra kvenna og kvenna af erlendum uppruna. 

Stuðla þarf að sameiginlegri ábyrgð kynjanna á heimili og fjölskyldu til að jafna stöðu kynjanna á vinnumarkaðme og samþættingu fjölskyldu- og atvinnulífs. Jafnframt er brýnt að leggjast í enn frekari aðgerðir til að tryggja fulla þátttöku kvenna á öllum sviðum stjórn- og efnahagsmála og á öðrum opinberum vettvangi, enda er það samfélaginu öllu til bóta.

Helstu áskoranir á Íslandi eru: 

  • Kynjaskipting starfa á vinnumarkaðme og kynbundið námsval
  • Misvægi kynja í efstu lögum atvinnulífsins 
  • Draga markvisst úr kynferðislegu og kynbundnu ofbeldi
  • Hækka hlutfall feðra sem tekur fæðingarorlof

 

Ísland á alþjóðlegum vettvangi

Í íslenskri utanríkisstefnu er lögð mikil áhersla á kynjajafnrétti og valdeflingu kvenna sem endurspeglast bæði í alþjóðlegri þróunarsamvinnu og í málsvarastarfi á alþjóðavettvangi. Kynjajafnrétti er jafnan forgangsmál þegar Ísland gegnir formennsku í svæðisbundnu samstarfi og voru jafnréttismál t.a.m. helsta áhersla Íslands í Mannréttindaráðme Sameinuðu þjóðanna.

Virðing fyrir mannréttindum kvenna og bann við mismunun á grundvelli kynferðis er grunnstefið í málflutningi stjórnvalda, meðal annars hvað varðar kyn- og frjósemisréttindi, rétt kvenna til þátttöku á öllum sviðum samfélagsins, þar með talið í friðar- og öryggismálum, og mikilvægi þess að karlar beiti sér fyrir jafnrétti kynjanna, enda sé það lykillinn að sjálfbærri þróun og velsæld allra. 

Íslensk stjórnvöld hafa um árabil lagt áherslu á að verkefni og framlög, bæðme í tvíhliða eða fjölþjóðlegri samvinnu, styðji við jafnrétti kynjanna og bæti stöðu stúlkna og kvenna. Jafnrétti kynjanna og valdefling kvenna og stúlkna er sett í öndvegi í þróunarsamvinnustefnu Íslands fyrir tímabilið 2019-2023 og er sett fram sem sérstakt markmið auk þess sem lögð er frekari áhersla á samþættingu kynjasjónarmiða í verkefni og framlög til þróunarsamvinnu. 

Í tvíhliða þróunarsamvinnu í samstarfslöndum Íslands, Malaví og Úganda, og í áherslulöndunum, Mósambík, Palestínu og Afganistan, hafa kynjasjónarmið verið samþætt í verkefni á sviðme mæðra- og ungbarnaheilsu, menntamála, vatns- og hreinlætismála og friðar- og öryggismála. Auk þess styðja íslensk stjórnvöld við bakið á UN Women, einni af áherslustofnunum Íslands í fjölþjóðlegri þróunarsamvinnu, sem sinnir samræmingarhlutverki jafnréttismála meðal stofnana Sameinuðu þjóðanna og vinnur að aukinni þátttöku kvenna á öllum sviðum stjórn- og efnahagsmála.

Stuðningur Íslands við Mannfjöldasjóð SÞ (UNFPA) styður jafnframt við valdeflingu kvenna og stúlkna en sjóðurinn vinnur út frá mannréttindamiðaðri þróunarsamvinnu með áherslu á kynjajafnrétti til að tryggja kyn- og frjósemisheilbrigði og -réttindi. Íslensk stjórnvöld styðja jafnframt við Jafnréttisskóla Háskóla Sameinuðu þjóðanna sem með þverfaglegum rannsóknum, kennslu og miðlun skal stuðla að kynjajafnrétti og félagslegu réttlæti í þróunarlöndum og á átakasvæðum. 

Frá árinu 2011 hefur Ísland notað aðferðafræði þróunarsamvinnunefndar OECD (OECD-DAC), svokallaða kynjajafnréttisstiku (e. Gender Equality Policy Marker), sem greinir framlög og verkefni með tilliti til þess hversu mikið þau stuðla að kynjajafnrétti og valdeflingu kvenna. Ísland er þriðja efsta ríki á lista DAC yfir hlutfall þróunarfjármagns sem rennur til jafnréttismála. Tölur frá árunum 2016 til 2018 sýna að 80% íslenskra framlaga fór til verkefna sem stuðla að kynjajafnrétti og valdeflingu kvenna og stúlkna.

 

Jafnrétti kynjanna

5.1 Öll mismunun gagnvart konum og stúlkum verði afnumin alls staðar. 

5.2 Hvers kyns ofbeldi gagnvart konum og stúlkum á opinberum vettvangi sem og í einkalífi, þ.m.t. mansal, kynferðisleg misneyting og misneyting af öðru tagi, verði ekki liðið og regluverk sem styður við ofbeldi afnumið.  

5.3 Allir skaðlegir siðir, eins og barnahjónabönd, snemmbúin og þvinguð hjónabönd og limlesting kynfæra kvenna og stúlkna, verði lagðir niður.

5.4 Ólaunuð umönnunar- og heimilisstörf verði viðurkennd og metin með því að tryggja opinbera félagsþjónustu, innviðme og stefnumörkun á sviði félagslegrar verndar og að ýtt verði undir sameiginlega ábyrgð innan fjölskyldunnar, þ.m.t. á heimilinu, eins og við á í hverju landi. 

5.5 Tryggð verði virk þátttaka kvenna og jöfn tækifæri þeirra til að vera leiðandi við ákvarðanatöku á öllum sviðum stjórn- og efnahagsmála sem og á opinberum vettvangi. 

5.6 Tryggð verðme jöfn tækifæri og réttur allra til kynheilbrigðis, eins og samþykkt var með framkvæmdaáætlunum alþjóðaráðstefnunnar um mannfjölda og þróun og kvennaráðstefnunnar í Beijing sem og niðurstöðum skýrslna sem unnar voru í kjölfar ráðstefna þar sem staðan var endurskoðuð. 

5.a Gerðar verði umbætur til að tryggja konum jafnan rétt á sviðme efnahagsmála, eignarhalds á og yfirráða yfir landi og öðrum eignum, jafnan rétt á arfi og jafnt aðgengi að fjármálaþjónustu og náttúruauðlindum í samræmi við landslög.  

5.b Notast verði við tækniaðferðir, einkum upplýsinga- og fjarskiptatækni, í því skyni að styrkja stöðu kvenna.

5.c Sett verði öflug stefna og raunhæf lög sem stuðla að kynjajafnrétti og styrkja stöðu kvenna og stúlkna á öllum sviðum.

Jafnréttisráðstefnan: Kynslóð Jafnréttis 29.-31. mars

Alþjóðlega jafnréttisráðstefnan Kynslóð jafnréttis stendur dagana 29. – 31. mars. Ráðstefnan er haldin á Zoom – Ókeypis og öllum opin. Opið er fyrir skráningu hér.

Ráðstefnan er fyrri hluti átaksverkefnisins Kynslóð jafnréttis sem ýtt var úr vör af UN Women í tilefni 25 ára afmælis fjórðu ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna um málefni kvenna í Peking og samþykktar framkvæmdaáætlunar um jafnréttismál (Pekingáætlunin). UN Women efnir til átaksins í samstarfi við ríkisstjórnir Mexíkó og Frakklands.

Markmið ráðstefnunnar er að vinna að úrbótum á sviðum þar sem enn hallar á konur og stúlkur, nú fimm árum eftir að ríki heims komu sér saman um Heimsmarkmiðin. Í ljós hefur komið að Heimsmarkmið 5 – Jafnrétti Kynjanna, er það markmið sem aðildarríki Sameinuðu þjóðanna eiga lengst í land með. Nú þegar er ljóst að heimsfaraldurinn COVID-19 hefur hægt enn frekar á vinnu aðildarríkjanna að því að ná fimmta markmiðinu því merkja má bakslag í jafnréttismálum. Tilkynningum um kynbundið ofbeldi gegn konum hefur fjölgað gríðarlega síðan heimsfaraldurinn braust út, aukning hefur orðið í barnabrúðkaupum og ótímabærum þungunum ungra stúlkna, auk þess sem óttast er að milljónir stúlkna fái ekki tækifæri til að snúa aftur til skóla eftir heimsfaraldurinn.

Hvað er Kynslóð jafnréttis (e. Generation Equality)?

Generation Equality eða Kynslóð jafnréttis er átak UN Women sem Mexíkó og Frakkland leiða. Markmiðið er að láta raunveruleg réttindi kvenna verða að veruleika og tryggja kynjajafnrétti.

Átakinu Kynslóð jafnréttis verður hleypt af stokkunum í Mexíkó og er markmið fundarins að:

  • Kynna afurðir sex aðgerðabandalaga Kynslóðar jafnréttis og kalla eftir bráðum aðgerðum til framkvæmdar og fjármagns.
  • Þróa marghliða femíníska dagskrá til að skerpa á framtíðarsýn Generation Equality Forum sem haldið verður í París.
  • Samþætta fjölþjóðlegt bandalag ríkja til að stuðla að jafnréttisáætlun í öllum ríkjum.
  • Á ráðstefnunni fara fram umræður sem fjalla um skipulegar og kerfislegar hindranir sem koma í veg fyrir raunverulegt jafnrétti kynja og mannréttindi kvenna og stúlkna.
  • Ráðstefnan felur í sér raunverulegt tækifæri til að stuðla að fullri framkvæmd Peking áætlanarinnar.

Markmið ráðstefnunnar er að styrkja rödd feminískra ungmenna- og kvennasamtaka og hreyfinga um allan heim og eiga samtal við mismunandi hagaðila frá aðildaríkjum, einkageiranum og alþjóðastofnunum.

Á fundinum kynna sex aðgerðabandalög Kynslóðar jafnréttis (e. Action Coalitions of Generation Equality) markmið sín til næstu fimm ára:

  1. Aðgerðabandalag gegn kynbundnu ofbeldi (e. Gender-based Violence)
  2. Aðgerðabandalag um efnahagsleg réttindi og réttlæti (e. Economic justice and rights)
  3. Aðgerðabandalag um líkamlegt sjálfræði og kyn- og frjósemisréttindi (SRHR) (e. Bodily autonomy and sexual and reproductive health and rights)
  4. Aðgerðabandalag um feminískar aðgerðir í þágu loftslagsréttlætis (e. Feminist action for climate justice)
  5. Aðgerðabandalag um tækni og nýsköpun í þágu kynjajafnréttis (e. Technology and innovation for Gender Equality)
  6. Aðgerðabandalag um feminískar hreyfingar og forystu (e. Feminist movements and leadership)

Ísland er meðal forysturíkja átaksins og leiðir aðgerðabandalagið um aðgerðir gegn kynbundnu ofbeldi ásamt Bretlandi, Kenía og Úrúgvæ.

Fjögur markmið aðgerðabandalags gegn Kynbundnu ofbeldi verður kynnt á fundinum. Fyrir málflutningi íslenskra stjórnvalda fara tvær starfskonur UN Women á Íslandi, en þær eru áheyrnarfulltrúar Stýrihóps íslenskra stjórnvalda sem vinnur að samþættingu aðgerða.

Ég vil skrá mig á fundinn

65. fundur Kvennanefndar Sameinuðu þjóðanna (CSW65)

65. fundur Kvennanefndar Sameinuðu þjóðanna (CSW65) hófst 15 mars síðastliðinn. Fundur Kvennanefndar SÞ er fjölmennasti fundur baráttunnar fyrir auknu jafnrétti og bættri stöðu kvenna og sem haldinn er árlega í New York. Vegna COVID-19 fer fundurinn aðallega fram á fjarfundaform

Mynd frá skipulagsfundi Íslands í tilefni CSW65

Fólk hvaðan er úr heiminum sækir fundinn, þeirra á meðal eru þjóðarleiðtogar, aðilar frjálsra félagasamtaka, starfsfólk fastanefnda ríkja og aktívístar grasrótarhreyfinga.

 

Þema fundarins í ár er:

 

Árangursrík og full þátttaka kvenna við ákvarðanatökur í opinberu lífi og útrýming ofbeldis, til að ná jafnrétti og valdeflingu allra kvenna og stúlkna.

 

Nýútkomin gögn sýna að framfarir í jafnréttismálum eru alltof of hægar:

 

  • Konur fylla aðeins 25% þingsæti á heimsvísu
  • Aðeins þrjú lönd hafa 50% eða fleiri konur á þingi, innan við eitt prósent eru konur yngri en 30 ára
  • Konur eru aðeins 13 prósent samningsaðila, 6% sáttasemjara og aðeins 6% undirritaðra í formlegum friðarferlum
  • Árið 2020 voru aðeins 7,4% af Fortune 500 fyrirtækjum rekin af konum
  • Aðeins 22 lönd í heiminum eru leidd af konum
  • Í úttekt UN Women sem gerð var í 87 löndum varðandi forystu og þátttöku kvenna við ákvarðanatökur í viðbrögðum við COVID-19 kom í ljós að í aðeins 3,5% þeirra ríkja mældist kynjajöfnuður við ákvarðanatökur.

 

Aukin tíðni heimilisofbeldis vegna útgöngubanna, konur minna lífsviðurværi sín frekar og hraðar þar sem þær eru berskjaldaðri fyrir efnahagshöggum, aukin byrði á herðum kvenna í heimilis- og umönnunarstörfum sýna allt fram á ólík áhrif faraldursins á líf kvenna og stúlkna.

Samkvæmt UN Women mun faraldurinn þrýsta 47 milljónum kvenna og stúlkna til viðbótar í sárafátækt svo í heildina munu 435 milljónir kvenna og stúlkna lifa í sárafátækt 2021, þ.e. 13% kvenþjóðar heimsins.

 

Við hjá SÞ á Íslandi búumst við kraftmiklum fundi í ár þar sem hann er sérstaklega mikilvægur í ljósi COVID-19 og þess bakslags sem á sér stað í jafnréttismálum á heimsvísu.

 

Aukin réttindi og bætt staða kvenna og stúlkna er lykilþáttur í uppbygginga ríkja í kjölfar heimsfaraldursins. Við væntum þess að að sjá skýrar kröfur kvennahreyfingarinnar og jafnréttissamtaka lagðar fram sem munu þrýsta sem aldrei fyrr á ríki heims að kynjamiða aðgerðir og skilja engan eftir í aðgerðaráætlunum við uppbyggingu í kjölfar heimsfaraldursins.

 

Við trúum því að nú sé tækifæri ríkja heims til að gera jafnrétti, fimmta heimsmarkmiðið,  þverlægt í öllum aðgerðum og opna augun fyrir því að konur og stúlkur er rúmur helmingur mannkyns, sem nýtur ekki grundvallarmannréttinda.

Sjá Dagskrá

Kreppan hefur konuandlit

Ræða António Guterres, aðalritara Sameinuðu þjóðanna, í tilefni alþjóðlegs baráttudags kvenna.

 

António Guterres aðalritari Sameinuðu þjóðanna birti mánudaginn 8. mars jafnframt grein í tilefni af alþjóðlegum baráttudegi kvenna í fjölmörgum dagblöðum heims, þar á meðal í Morgunblaðinu.

Greinin fer hér á eftir í heild.

Kreppan hefur konuandlit

-eftir António Guterres aðalritara Sameinuðu þjóðanna

Haldið er upp á alþjóðlegan baráttudag kvenna í miðjum heimsfaraldri. Segja má að COVID-19 kreppan hafi konuandlit.

Faraldurinn hefur aukið á þrálátan og djúpstæðan ójöfnuð sem konur og stúlkur glíma við. Hann hefur þurrkað út árangur sem náðst hefur á mörgum árum í átt til jafnréttis kynjanna.

Konur eru líklegri til að vinna í þeim greinum sem harðast hafa orðið úti í faraldrinum. Konur eru fjölmennastar í framlínustörfum. Margar þeirra tilheyra hópum sem eru jaðarsettir sökum kynþáttar eða uppruna og eru neðstir í efnahagslegri goggunarröð.

Ógreidd umönnun aukist

Alþjóðlegur dagur kvenna

Konur eru 24% líklegri til að missa vinnuna og verða fyrir tekjuhruni. Kynbundinn launamunur sem var verulegur fyrir, hefur enn aukist, þar á meðal í heilbrigðisgeiranum.

Ógreidd umönnun hefur aukist verulega vegna fyrirskipana um að halda sig heima og lokun skóla og barnagæslu. Milljónir stúlkna munu kannski aldrei snúa aftur í skóla. Mæður, sérstaklega einstæðar, hafa mátt þola skelfilegt andstreymi og kvíða.

Faraldurinn hefur verið olía á eld samhliða faraldurs kynbundins ofbeldis. Mikill vöxtur hefur hlaupið í heimilisofbeldi, mansal, kynferðislega minsotkun og barnahjónabönd.

Konur vinna – karlar ákveða

Jafnvel þótt konur séu meirihluti heilbrigðisstarfsmanna bendir nýleg rannsókn til að aðeins 3.5% COVID-19 átakshópa séu jafnt skipaðir konum og körlum. Í heimsfréttum af faraldrinum er aðeins fimmti hver sérfræðingur sem vitnað er til kvenkyns.

Öll slík útilokun felur í sér neyðarástand. Þörf er á alheims-átaki til að koma konum í forystu og tryggja jafna þátttöku. Og það er ljóst að slíkt átak kæmi öllum til góða.

Þar sem konur eru í forystu

Guterres Konur
María Fernanda Espinosa Garcés forseti 73. allsherjarþings SÞ, Kersti Kaljulaid, forseti Eistlands, Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra, og Paula-Mae Weekes, forseti Trínídad og Tobago á fundi um konur í forystu á vegum SÞ.

Viðnámið við COVID-19 hefur sýnt fram á afl og skilvirkni kvenna þar sem þær eru í forystu. Síðastliðið ár hefur tíðni smita verið minni í ríkjum sem stýrt er af konum og þau eru oft betur í stakk búin til að takast á við endurreisnarstarf.

Kvennasamtök hafa víða hlaupið í skarðið þar sem skortur hefur verið á þýðingarmikilli þjónustu og upplýsingum.

Hvarvetna þar sem konur hafa stýrt ríkisstjórnum hefur verið fjárfest meira í félagslegri vernd og baráttu gegn fátækt. Þar sem konur sitja á þingi, hafa ríki samþykkt ákveðnari aðgerðir í loftslagmálum. Þar sem konur eiga sæti við samningaborðið í friðarviðræðum er friður varanlegri.

Engu að síður eru konur aðeins fjórðungur þingmanna á löggjafarþingum í heiminum, þriðjungur sveitarstjórnarmanna og fimmtungur ráðherra. Miðað við núverandi þróun næst jöfnuður á þjóðþingum fyrir 2063. Taka mun heila öld að jafna stöðuna í forystu ríkisstjórna.

Jafnrétti í forystu Sameinuðu þjóðanna

Alþjóðlegur dagur kvenna
Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra

Takast verður á við þetta ójafnvægi til að bæta framtíðina. Konur hafa jafnan rétt til að tala af ábyrgð um þær ákvarðanir sem snerta líf þeirra. Ég er stoltur af því að segja frá því að jafn margar konur og karlar eru í forystusveit Sameinuðu þjóðanna.

Endurreisnin að loknum faraldrinum gefur okkur tækifæri til að marka nýja og jafnari braut. Stuðnings- og hvata-áætlunum ber að beinast sérstaklega að konum og stúlkum, þar á meðal með því að auka fjárfestingu í innviðum umönnunar. Formlega hagkerfið virkar eingöngu vegna þess að það er niðurgreitt í krafti ógreiddrar vinnu kvenna við umönnun.

Eftir því sem við réttum úr kútnum eftir kreppuna, ber okkur að feta okkur áfram í átt til grænnri og óbrotgjarnari framtíð fyrir alla. Ég hvet alla leitðoga til að huga að sex grundvallaratriðum:

Sex forgangsatriði

Alþjóðlegur dagur kvenna
António Guterres

Í fyrsta lagi að tryggja jöfnuð kynjanna hvort heldur sem er í stjórnum fyrirtækja eða á þjóðþingum, í æðri menntun eða opinberri stjórnsýslu með sérstökum aðgerðum og kvótum.

Í öðru lagi að fjárfesta umtalsvert í umönnun og félagslegri vernd. Endurskoða ber útreikning þjóðarframleiðslu með það í huga að heimilisstörf verði sýnileg og tekin með í reikninginn.

Í þriðja lagi að fjarlægja hindranir fyrir fullri þátttöku kvenna í efnahagslífinu. Ryðja þarf hindrunum úr vegi fyrir aðgangi að vinnumarkaði, tryggja fullan eignarrétt og greiða fyrir sérstökum lánum og fjárfestingum.

Í fjórða lagi ber að fella úr gildi löggjöf sem felur í sér mismunun. Þetta á við um atvinnuréttindi, réttindi til landareignar, persónulega stöðu og vernd gegn ofbeldi.

Í fimmta lagi ber hverju ríki að hrinda í framkvæmd neyðaráætlun til að uppræta ofbeldi gegn konum og stúlkum með fjármögnun, stefnumörkun og pólitískum vilja til að benda enda á þennan ófögnuð.

Í sjötta lagi þarf að breyta hugarfari, vekja almenning til vitundar og skora á hólm kerfisbundna fordóma.

Veröldin hefur tækifæri til að snúa baki við kynslóðagamalli, djúpstæðri og kerfisbundinni mismunun. Það er kominn tími til að byggja upp framtíð á grunni jafnréttis.